از میدان استفامت، میدان تفکّر زاید. تفکر دل را، چون پوییدن است نفس را، التفکر هو ترتیب امور معلومة، لتأدی إلی مجهول. قوله تعالی : «و تلک الامثال نضر بها للناس، لعلهم یتفکرون».
تفکر بر سه قسم است: یکی حرام است، و یکی مستحب است و دیگر واجب. آن قسم تفکر که حرام است در سه چیز است: در صفات رب العزّة، که آن تخم حیرت است. دیگر در جزای کار وی است، که آن تخم تهمت است. سیم: در اسرار خلقت است که آن تخم خصومت است.
آنکه مستحب است: تفکر در صنایع صنع صانع است، که آن تخم حکمت است. و در اقصام حق، که آن تخم بصیرت است. و در آلاء وی، که آن تخم محبّت است.
سیم تفکری که واجب است: تفکر در کار خویش است، که آن کار تعظیم است و جستن عیب خویش، در طاعت است، که آن تخم شرم است و غرض تام جزم آن حزم خود را دیدن، که آن تخم بیم است و پروردن نیاز، جزای آن دیدار است، و آن سه چیز است: تفکّر و تدبّر و تذکّر.
تفکّر در کرد، و تدبّر در گفت و تذکّر در بخش. کرد: چون؟، و گفت: چه؟، و بخش: چند؟. کرد: نغز و گفت: راست و بخش: پاک!
...
پستها
